Δομή Μαθημάτων
Το ΔΠΜΣ «ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΗΠΙΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (SOFT SKILLS) ΣΤΙΣ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ» είναι εντατικού χαρακτήρα και εκτείνεται σε ένα πλήρες ημερολογιακό έτος.
Τα τέσσερα από τα μαθήματα είναι υποχρεωτικά και τα δύο επιλογής. Τα 4 υποχρεωτικά μαθήματα διδάσκονται στο Α΄ εξάμηνο και τα 2 επιλογής στο Β΄ εξάμηνο, παράλληλα με την έναρξη της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας, η οποία ολοκληρώνεται με το τέλος του ημερολογιακού έτους.
Ο διπλανός πίνακας παρουσιάζει τις ώρες διδασκαλίας και τις ακαδημαϊκές πιστωτικές μονάδες ανά μάθημα και στο σύνολο του προγράμματος. Κάθε ECTS αντιστοιχεί σε 26 ώρες φόρτου εργασίας.
| Περιγραφή | Ώρες διδασκαλίας/ μάθημα | Σύνολο ωρών διδασκαλίας | Συνολικός φόρτος εργασίας φοιτητή | ECTS/ μάθημα | ECTS/ εξάμηνο |
|---|---|---|---|---|---|
| Α΄: 4 υποχρεωτικά μαθήματα | 26 | 104 | 780 | 7,5 | 30 |
| Β΄: 4 προσφερόμενα μαθήματα (επιλέγονται 2 από τα 4) | 26 | 52 | 390 | 7,5 | 15 |
| Διπλωματική Εργασία | 780 | 30 | 30 | ||
| Σύνολο | 156 | 1950 | 75 |
Τα μαθήματα κατανέμονται στα δύο διδακτικά εξάμηνα ως εξής:
Α΄ εξάμηνο (υποχρεωτικά μαθήματα)
| 1 Οικοδόμηση της σχέσης ασθενή-ιατρού και η επίδραση στην ασφάλεια των ασθενών | 7,5 ECTS |
| 2. Κριτική σκέψη και ήπιες δεξιότητες (soft skills): εννοιολογήσεις, περιεχόμενα και στρατηγικές ανάπτυξης. Κριτική ανάλυση λόγου | 7,5 ECTS |
| 3. Μοντέλα γνωστικής, ηθικής και συναισθηματικής ανάπτυξης: θεωρία και εφαρμογές | 7,5 ECTS |
| 4. Ηθικά και νομικά προβλήματα κατά την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος | 7,5 ECTS |
| Σύνολο ECTS εξαμήνου | 30 ECTS |
Β΄εξάμηνο (επιλέγονται 2 από 4 μαθήματα)
| 1. Κριτική προσέγγιση επειγουσών ιατρικών καταστάσεων | 7,5 ECTS |
| 2. Διαπολιτισμική δεξιότητα και αναστοχασμός για την επαγγελματική ανάπτυξη στις Βιοϊατρικές Επιστήμες | 7,5 ECTS |
| 3. Σύγχρονοι προβληματισμοί για την αρχή και το τέλος της ζωής | 7,5 ECTS |
| 4. Μεθοδολογία έρευνας και επιστημονικής τεχνογραφίας | 7,5 ECTS |
| Σύνολο ECTS εξαμήνου | 15 ECTS |
| Έναρξη μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας |
| Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία | 30 ECTS |
| Σύνολο ECTS του ΔΠΜΣ | 75 ECTS |
Περιγραφή των μαθημάτων
Η άσκηση της ιατρικής είναι λειτούργημα που αποσκοπεί στη διατήρηση, βελτίωση και αποκατάσταση της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου, καθώς και στην ανακούφισή του από τον πόνο. Το ιατρικό λειτούργημα διέπεται από απόλυτο σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους χωρίς διάκριση φύλου, φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, κοινωνικής θέσης ή πολιτικής ιδεολογίας. Επομένως, η οικοδόμηση της σχέσης ασθενή-ιατρού έχει μεγάλη σημασία για τη διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση του πάσχοντος ανθρώπου και τη συμμόρφωσή του στις ιατρικές οδηγίες. Στο πλαίσιο του μαθήματος γίνεται ανάλυση του τρόπου διαχείρισης δύσκολων ασθενών και της αντιμετώπισης συγκρούσεων, ενώ δίνεται έμφαση στη μεθοδολογία λήψης κλινικών αποφάσεων με κατάλληλο συνδυασμό γνωστικών, ψυχολογικών και κοινωνικών διεργασιών.
Το μάθημα πραγματεύεται μια σειρά από ανθρώπινες δεξιότητες που θα πρέπει να χαρακτηρίζουν τους εργαζόμενους στις Βιοϊατρικές και Κοινωνικές Επιστήμες, η καλλιέργειά τους όμως εδρεύει σε περιοχές των Επιστημών Αγωγής και Εκπαίδευσης. Μελετά την κριτική σκέψη ως προς τη θεωρητική της θεμελίωση, τη λειτουργική της δομή και τις δυνατότητες που υπάρχουν για την προώθηση, την εμβάθυνση και την αξιολόγησή της. Ακόμη, εξετάζει σε επίπεδο θεωρητικό και εργαστηριακό τη συνάφεια της κριτικής σκέψης με τις λεγόμενες ήπιες δεξιότητες (μεταγνώση και αναστοχασμό, ενσυναίσθηση, διαπροσωπικές δεξιότητες, ψυχική ανθεκτικότητα, ηγεσία ομάδας κ.λπ.). Εξοικειώνει, επίσης, τους φοιτητές με την κριτική ανάλυση λόγου, ως ένα εργαλείο άσκησης της κριτικής σκέψης στον λόγο που αναπτύσσεται σε διάφορα πεδία εφαρμογής των Βιοϊατρικών και Κοινωνικών Επιστημών: στην επικοινωνία του επαγγελματία υγείας με τον ασθενή, στην εκφορά σύγχρονων θεμάτων υγείας και ασθενειών, στη διάχυση της ιατρικής πληροφορίας, καθώς και στην πραγμάτευση θεμάτων υγείας ευπαθών ομάδων στο δημόσιο λόγο.
Το μάθημα εξετάζει τα μοντέλα γνωστικής και ηθικής ανάπτυξης που ερμηνεύουν τη μετάβαση από την ετερόνομη στην αυτόνομη σκέψη και ηθική. Αναλύει τη σχέση της ανθρώπινης συμπεριφοράς με ηθικά συναισθήματα και αξίες σε συνάφεια με την κριτική σκέψη, τα διλήμματα στον χώρο της υγείας, τα στερεότυπα, καθώς και τα πρότυπα που επηρεάζουν τις ηθικές κρίσεις. Εξετάζει θέματα που σχετίζονται με την ασθένεια, την ανάκαμψη, το θάνατο και τη ζωή μετά το θάνατο, τις ανθρώπινες πεποιθήσεις για τα θέματα αυτά και τις ανάγκες που εξυπηρετούν. Ακόμη, μελετά ηθικά ζητήματα που αναφέρονται στις μεταμοσχεύσεις οργάνων. Αναπτύσσει με μορφή εργαστηρίου την κριτική προσέγγιση σε διαφορετικές περιπτώσεις ασθενών και μελετά την αλλαγή της συμπεριφοράς σε διάφορα πεδία που σχετίζονται με την υγεία (κάπνισμα, ντόπινγκ, αθλητισμός). Στο μάθημα περιλαμβάνονται σχέδια παρεμβάσεων και πρακτικές εφαρμογές στο πεδίο των Βιοϊατρικών Επιστημών, σε συνάφεια με την κριτική σκέψη.
Στο μάθημα αυτό αναλύεται η έννοια της ιατρικής πράξης, η οποία έχει ως σκοπό την με οποιαδήποτε επιστημονική μέθοδο πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπου. Το ιατρικό λειτούργημα διέπεται από απόλυτο σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους χωρίς διάκριση φύλου, φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, κοινωνικής θέσης ή πολιτικής ιδεολογίας. Επίσης, γίνεται ευρεία ανάλυση της ιατρικής ηθικής, η οποία ασχολείται με τη συμπεριφορά και την επιστημονική επάρκεια όσων εμπλέκονται στην άσκηση του ιατρικού λειτουργήματος, όπως επίσης και από τα ηθικά προβλήματα που αναφύονται από την άσκηση της ιατρικής. Οι σύγχρονες εξελίξεις έχουν αναδείξει νέα προβλήματα, όπως είναι η κλωνοποίηση του ανθρώπου, η ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος, η ευγονική, οι νέες τεχνολογίες αναπαραγωγής, ο προγεννητικός έλεγχος, η μεταμόσχευση οργάνων, ο εγκεφαλικός θάνατος, θέματα σχετικά με το τέλος της ζωής και ο καθορισμός προτεραιοτήτων, τα οποία απαιτούν πολύπλευρη αντιμετώπιση στην οποία η βιοηθική έχει εξέχουσα θέση. Τέλος, συζητούνται η έννοια του ιατρικού σφάλματος ως νόμιμου λόγου ιατρικής ευθύνης, όπως και η δεοντολογία και η ηθική της βιοϊατρικής έρευνας.
Στο μάθημα αυτό γίνεται λεπτομερής και εκτεταμένη ανάλυση της κριτικής προσέγγισης ασθενών με επείγοντα ιατρικά προβλήματα, με στόχο την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των επιστημόνων των Βιοϊατρικών Επιστημών. Πολλές φορές καλούνται να επιλύσουν σύνθετα και πολύπλοκα προβλήματα υγείας και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αναγκασμένοι να λάβουν γρήγορες αποφάσεις, οι οποίες θα πρέπει να είναι ενδεδειγμένες για να σωθεί μια ανθρώπινη ζωή. Η κριτική και αναλυτική σκέψη είναι πολύτιμοι αρωγοί στο ευαίσθητο και βαρύ αυτό καθήκον. Ο επιστήμονας που εφαρμόζει δεξιότητες κριτικής σκέψης στην εργασία του, διαθέτει πλεονεκτήματα επαγγελματικής ευελιξίας, προσαρμογής σε απρόβλεπτες καταστάσεις, επιδέξιας διαχείρισης δύσκολων περιστατικών, αλλά και ανθρώπινες ποιότητες, όπως ηθικό σθένος, ευαισθησία και ενσυναίσθηση. Τα χαρακτηριστικά αυτά συντελούν στην επαγγελματική του χειραφέτηση, που οδηγεί τελικά στην κοινωνική αναγνώριση και επιστημονική καταξίωση της δουλειάς του.
Ο επαγγελματικός ρόλος των εργαζομένων στις Βιοϊατρικές και Κοινωνικές Επιστήμες είναι ιδιαίτερα απαιτητικός και σύνθετος. Στο μάθημα αυτό γίνονται εννοιολογικές αποσαφηνίσεις για τον όρο επάγγελμα και τη σύνδεσή του με τον επαγγελματισμό, την επαγγελματική ανάπτυξη και τα μοντέλα διερεύνησής της.
Αναλύεται η επαγγελματική πρακτική του επιστήμονα στο πεδίο αναφοράς σε σχέση με τον αναστοχασμό, τη διαπολιτισμική του δεξιότητα, τη σχέση του με ασθενείς από ποικίλα πολιτισμικά περιβάλλοντα και την αντιμετώπιση της ασθένειας από διαπολιτισμική σκοπιά. Εξετάζονται, επίσης, διαπολιτισμικές διαστάσεις της ιατρικής φροντίδας, της σημασίας των οργάνων, της σχέσης σώματος και πνεύματος, αλλά και της διατροφής. Στο μάθημα περιλαμβάνεται και εργαστήριο με θέμα τον αναστοχασμό και την κριτική σκέψη ως διευκολυντικές διαδικασίες προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης. Το εργαστήριο εστιάζει στη σχέση αυτοαντίληψης και εμπειρίας, με βασικούς άξονες την αυτορρύθμιση, την αυτοπραγμάτωση και την αυτεπάρκεια.
Στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος λαμβάνει χώρα μια διεπιστημονική προσέγγιση των κρίσιμων ζητημάτων που ανακύπτουν στην αρχή και το τέλος της ζωής. Μέσα από την ιατρική, νομική και ηθικοφιλοσοφική σκοπιά, οι φοιτητές αφενός μεν έχουν την ευκαιρία να εξετάσουν αναλυτικά έννοιες που σχετίζονται με την αρχή της ανθρώπινης ζωής, όπως ο προσδιορισμός του κρίσιμου χρονικού σημείου για την έναρξη της ζωής, η διαφοροποιημένη προστασία ανθρώπου και εμβρύου, η νομική φύση του γενετικού υλικού, η ευθύνη από εσφαλμένους χειρισμούς στο επίπεδο του προγεννητικού ελέγχου, αλλά και κατά τη διάρκεια της κύησης και του τοκετού κ.λπ., αφετέρου δε να εξοικειωθούν με την έννοια του τέλους της ανθρώπινης ζωής, έτσι όπως αυτή παρουσιάζεται μέσω μιας εκτεταμένης συζήτησης αναφορικά με το δικαίωμα στο θάνατο, την ενεργητική και παθητική ευθανασία, τη διακοπή των μέσων υποστήριξης της ζωής, τη συμμετοχή σε αυτοκτονία και τέλος την προβληματική των μεταμοσχεύσεων. . Στο μάθημα τονίζονται και οι κοινωνικές διαστάσεις των σύγχρονων προβληματισμών για την αρχή και το τέλος της ζωής.
Στο μάθημα αυτό γίνεται ανάλυση της μεθοδολογίας σύλληψης μιας ερευνητικής ιδέας, της καταγραφής της ερευνητικής υπόθεσης και των σταδίων που απαιτούνται για την τελική συγγραφή και δημοσίευση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Διδάσκονται οι τρόποι αναζήτησης και κριτικής ανάγνωσης της ιατρικής πληροφορίας, οι αρχές κριτικής ανάγνωσης μιας επιστημονικής εργασίας, ο σχεδιασμός του ερευνητικού πρωτοκόλλου και ο καθορισμός των ερευνητικών ερωτημάτων. Επίσης, εξετάζονται οι μέθοδοι δειγματοληψίας, ο καθορισμός του μεγέθους δείγματος, οι τύποι σφαλμάτων και τα κριτήρια εισαγωγής και αποκλεισμού. Η επιλογή των κατάλληλων μεθόδων χρησιμεύει στην ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των δεδομένων. Τέλος, παρουσιάζεται η διαδικασία συγγραφής της μελέτης (ζητήματα γλωσσικής διατύπωσης, σύνταξης, εκφραστικής ευρυθμίας, παράφρασης κ.λπ.), ο τρόπος επιλογής του κατάλληλου επιστημονικού περιοδικού για δημοσίευση και η διαδικασία απάντησης στα σχόλια των κριτών. Στόχος του μαθήματος είναι η καθοδήγηση των μεταπτυχιακών φοιτητών για την κατά το δυνατό πληρέστερη συγγραφή της διπλωματικής τους εργασίας και σε απώτερο χρόνο της διδακτορικής τους διατριβής.